Bilişsel çelişki, bir kişinin aynı anda iki veya daha fazla çelişkili düşünce, inanç ya da tutuma sahip olduğunda yaşadığı rahatsızlık ve huzursuzluk durumudur; kişi bu durumu azaltmak için genellikle düşünce veya davranışlarını değiştirme eğilimindedir.
Klinik Örnekler
- Sigara Bağımlılığı: C. McMaster, C. Lee'nin "Cognitive dissonance in tobacco smokers" başlıklı araştırmasında sigara içenler, kendileri için akciğer kanseri riskini sigara içmeyenlere ve bırakmış olanlara göre daha yüksek, ancak ortalama bir Avustralyalı sigara içicisine göre daha düşük tahmin etmişlerdir. Gruplar arasında sigaranın zararlarına dair bilgi düzeyi açısından fark bulunmamıştır. Ancak, sigara içenler, sigarayı mantıksız biçimde aklama ve çarpıtma eğiliminde anlamlı ölçüde daha yüksek çıkmıştır. Bu durum, sigaranın zararları bilinmesine rağmen içilmeye devam edilmesi nedeniyle ortaya çıkan bilişsel çelişkiyle açıklanabilir.
- Sağlıksız Beslenme
- Savurganlık
Kaynaklar
McMaster C, Lee C. (1991) "Cognitive dissonance in tobacco smokers" Addict Behaviors, 16(5):349-53.
Festinger, L. (1957). A Theory of Cognitive Dissonance. Stanford University Press.