Kayıp ve Yas
Sevilen birinin ölümü, ayrılık, iş veya sağlık kaybı gibi hayat değişimleri sonrası ortaya çıkan derin hüzün, özlem ve uyum sürecidir.
Kayıp ve Yas Nedir?
Yas, kaybın duygusal, bilişsel, bedensel ve sosyal boyutlarını içeren doğal bir adaptasyon sürecidir.
Ani, beklenmedik kayıplar (kaza, ani ölüm) travmatik etki bırakabilir. “Beklenen yas” (terminal hastalık) ve “gizli yas” (düşük, ayrılık, evcil hayvan ölümü) de yoğun acı yaratabilir. Sağlıklı yas, dalgalı seyreder; “komplike yas” ise 6-12 ay sonra bile işlevselliği ciddi biçimde bozar ve profesyonel müdahale gerektirir.
Yas Reaksiyonları
Duygusal Belirtiler
- Yoğun hüzün, özlem, ağlama nöbetleri
- Öfke, suçluluk, pişmanlık
- Anlam kaybı, boşluk hissi
Bilişsel Belirtiler
- Kaybı inkâr veya şok
- “Keşke…” düşünceleri, zihinsel ruminasyon
- Konsantrasyon güçlüğü, unutkanlık
Fiziksel Belirtiler
- Yorgunluk, enerji azlığı
- Uyku ve iştah değişimleri
- Bedensel ağrılar, mide rahatsızlıkları
Davranışsal Belirtiler
- Sosyal geri çekilme veya aşırı meşguliyet
- Kaybı hatırlatan mekânlara/nesnelere yönelme ya da kaçınma
- İş-okul performansında düşüş
İlgili Psikoterapötik Yaklaşımlar
Yasla Başa Çıkma Önerileri
Profesyonel terapiyi desteklemek için günlük hayatınızda uygulayabileceğiniz öz bakım stratejileri:
Yoğun umutsuzluk, gündelik işlevsellikte ciddi bozulma veya intihar düşünceleriniz varsa lütfen derhal profesyonel yardım alın.
Sıkça Sorulan Sorular
Süre kişiye, kaybın türüne ve destek kaynaklarına bağlıdır. Çoğu kişi 6-12 ay içinde dalgalı da olsa dengeye gelir; ancak belirgin işlev kaybı devam ediyorsa komplike yas düşünülebilir.
Duyguları bastırmak iyileşmeyi geciktirir. Ağlamak, hüzün ve özlemi ifade etmenin sağlıklı bir yoludur.
Uzman Klinik Psikolog Ümit Özkan Yalçın'dan randevu alarak destek sürecinize hemen başlayabilirsiniz.